Ι. ΜΕΤΟΧΙΟΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ

 

Ιερός Ναός Αγίων Πάντων (Ομολογητών) Αμπελοκήπων.

Μελέτη ολοκλήρωσης της ανάδειξης και συντήρησης του ναού.

 

 Εισαγωγή – Ιστορικά.

    Ο ναός των Αγίων Πάντων (Ομολογητών) στους Αμπελοκήπους χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή περίοδο, πιθανώς στον 11^ο αιώνα. Στην εποχή μας έφτασε σε κατάσταση ερείπωσης, κατόπιν ανασκαφικής έρευνας από τον Γ. Σωτηρίου. Όπως διαπιστώνουμε από παλαιές φωτογραφίες, δημοσιευμένες από τον Αν. Ορλάνδο(ΕΜΜΕ 1, τχ. Γ΄, 1933, εικ.161), και τον Χ. Μπούρα, ο οποίος έχει συμπεριλάβει το ναό στη μελέτη της Βυζαντινής Αθήνας, (Βυζαντινή Αθήνα, 10^ος-12^ος αι., 2017, 220-223), από τον αρχικό ναό διετηρείτο σε ικανό ύψος η κόγχη του ιερού, η καμάρα του βορειοανατολικού γωνιακού διαμερίσματος και τμήμα του βορείου τοίχου. Οι υπόλοιποι τοίχοι διετηρούντο σε χαμηλό ύψος και οι κίονες είχαν πέσει. Η σημερινή μορφή του είναι αποτέλεσμα μερικής ανακατασκευής του 1957, με συμμετοχή των αρχιτεκτόνων Ορ. Φιντικάκη, Αθ. Κουτσογιάννη και φυσικά την εποπτεία του Αν. Ορλάνδου (Ε. Στίκας, Ο αναστηλωτής, εις Αν. Ορλάνδος, Ο άνθρωπος και το έργον του, 1978, 493-4). Ο νάρθηκας και άλλα περιμετρικά κτήρια που βρέθηκαν σε επίπεδο θεμελίωσης δεν ανακατασκευάστηκαν. Τα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη που έχουν ενταχθεί στη λιθοδομή του μνημείου ή διατηρούνται διάσπαρτα στον περιβάλλοντα χώρο προέρχονται από προϋπάρχον ιερό της Αφροδίτης, και έχουν δημοσιευθεί και μελετηθεί από τον ακαδ. Μ. Κορρέ (M. Korres, Ein Beitrag sur Kennthis der Attisch-Ionischen Architektur, εις E. Schwander, (επιμ.), Saule und Gebalk, 1996, 90-113). Αναλυτικά ιστορικά και τοπογραφικά στοιχεία έχουν δημοσιευθεί από τον Χρ. Ενισλείδη (Οι Άγιοι Πάντες της εν Αμπελοκήποις ιεράς μονής των Ομολογητών και το ιερόν της εν κήποις Αφροδίτης, 1977).

          Ο ναός δεν αντιμετωπίζει δομικά προβλήματα. Ωστόσο, η ανάδειξη της αρχαιολογικής αξίας του μνημείου και η αντιμετώπιση κάποιων νεωτερικών αλλοιώσεων που το υποβάθμιζαν αισθητικά, της οποίας είναι μετόχι ο ναός, συντάχθηκε το 2019 μελέτη ανάδειξης και ανάπλασης του εσωτερικού και του περιβάλλοντος χώρου, η οποία προέβλεπε την κατασκευή νέου τέμπλου, την επίχριση του εσωτερικού, την ένταξη της ηλεκτρικής εγκατάστασης στο επίχρισμα, την πλακόστρωση του περιβάλλοντος χώρου και την αντικατάσταση του πρόχειρου προσκτίσματος που υπήρχε στα νότια του ναού για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών του. Η παραπάνω μελέτη εγκρίθηκε και το έργο ήδη έχει εκτελεσθεί από την ΕΦΑ Αθηνών, κατόπιν εκτεταμένης ανασκαφικής έρευνας και την επίβλεψη των αρχαιολόγων Μ. Παναγοπούλου και Α. Καραμπερίδου. Επίσης, καθαρίστηκαν και συντηρήθηκαν τα κουφώματα, αλλά και οι νεώτερες (20ού αιώνος) τοιχογραφίες στο εσωτερικό από τον συντηρητή Γ. Μουστάκη και τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη από τον συντηρητή Β. Μαρκάκη.