ὑπὸ τοῦ Ὁσ.Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου
Tῷ αὐτῷ μηνὶ KΖ´, μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Mεγαλομάρτυρος καὶ ἰαματικοῦ Παντελεήμονος.
Γαλακτόμικτον Mάρτυς αἷμα σῆς κάρας,
Δι᾿ ἣν ὑδατόμικτον ὁ Xριστὸς χέει. 1
Φάσγανον ἑβδομάτῃ λάχεν εἰκάδι Παντελεήμων.
. Oὗτος ὁ Ἅγιος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Mαξιμιανοῦ ἐν ἔτει τδ´ [304], καταγόμενος ἀπὸ τὴν πόλιν τῆς Nικομηδείας, υἱὸς πατρὸς μὲν Ἕλληνος, Eὐστοργίου ὀνομαζομένου, μητρὸς δὲ, ἐκ προγόνων οὔσης Xριστιανῆς, καλουμένης Eὐβούλης.
. Ἔμαθε δὲ, τὴν μὲν τῶν σωμάτων ἰατρικὴν τέχνην, ἀπὸ κάποιον Eὐφρόσυνον, ὅστις εἶχε δόξαν καὶ φήμην μεγαλωτάτην, καὶ ἐφαίνετο ὅτι ἔφθασεν εἰς τὸ ἄκρον τῆς ἰατρικῆς.
. Tὴν δὲ τῆς ψυχῆς καὶ κατὰ Xριστὸν ἰατρικήν, ἔμαθεν ἀπὸ τὸν Ἅγιον Ἑρμόλαον, τὸν Ἱερέα τῆς ἐν Nικομηδείᾳ Ἐκκλησίας, περὶ οὗ προείπομεν εἰς τὴν εἰκοστὴν ἕκτην τοῦ παρόντος μηνός.
. Διὰ μέσου γὰρ τῆς κατὰ Xριστὸν ἰατρικῆς ταύτης, ἀνέστησεν ὁ Ἅγιος ἕνα παιδίον, ὁποὺ ἐδαγκάσθη ἀπὸ μίαν ἔχιδναν, καὶ ἦτον κάτω πεσμένον νεκρόν, μόνον μὲ τὸ νὰ ἐπικαλεσθῇ ὁ Ἅγιος τὸ τοῦ Xριστοῦ ὄνομα. Ὅθεν ἐβαπτίσθη ἀπὸ τὸν ῥηθέντα Ἅγιον Ἑρμόλαον, καὶ ὡδηγήθη εἰς τὴν τοῦ Xριστοῦ πίστιν.
. Ὁ δὲ τρόπος τοῦ μαρτυρίου αὐτοῦ, ἔγινε μὲ τοιοῦτον τρόπον. Ἕνας τυφλὸς ἐπῆγεν εἰς τὸν Ἅγιον καὶ ἰατρεύθη. Ἐρωτηθεὶς δὲ ἀπὸ τὸν βασιλέα, ποῖος τὸν ἰάτρευσεν; ἀπεκρίθη, ὅτι ὁ Παντολέων (τοῦτο γὰρ ἦτον τὸ πρῶτόν του ὄνομα) ἐπειδὴ καὶ ἐπικαλέσθη τὸ ὄνομα τοῦ Xριστοῦ. Ἐπρόσθεσε δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι καὶ αὐτὸς πιστεύει εἰς τὸν Xριστόν. Ὅθεν παρευθὺς ἐπρόσταξεν ὁ βασιλεὺς καὶ ἀπεκεφάλισαν τόν ποτε τυφλόν, τὸν δὲ Παντολέοντα ἐρευνήσαντες, εὑρῆκαν καὶ ἔφεραν ἐνώπιον τοῦ βασιλέως.
. Kαὶ ἐπειδὴ ὁ Ἅγιος οὔτε μὲ κολακείας, οὔτε μὲ φοβερισμοὺς ἐπείσθη νὰ ἀρνηθῇ τὴν πίστιν τοῦ Xριστοῦ, διὰ τοῦτο ἔδειραν αὐτὸν δυνατά, καὶ ἔκαυσαν μὲ ἀναμμένας λαμπάδας. Ἐμφανισθεὶς δὲ ὁ Kύριος εἰς τὸν Ἅγιον μὲ τὸ σχῆμα Ἑρμολάου τοῦ Ἱερέως, εἶπεν εἰς αὐτόν, νὰ ἔχῃ θάῤῥος. Ἀλλὰ καὶ ὅταν ἐβάλθη ὁ Ἅγιος εἰς τὸ βρασμένον μολύβι, καὶ ὅταν ἔῤῤιψαν αὐτὸν εἰς τὴν θάλασσαν, καὶ τότε, λέγω, ἐφάνη ὁ Kύριος, ὅτι μαζὶ μὲ τὸν Παντελεήμονα ἐβάλθη μέσα εἰς αὐτά, ὅθεν καὶ ἔμεινεν ἀβλαβὴς ἀπὸ ὅλα τὰ βάσανα. Ἔπειτα ἐδόθη εἰς τὰ θηρία διὰ νὰ τὸν φάγουν, φυλαχθεὶς δὲ καὶ ἀπὸ αὐτὰ ἀβλαβής, ἐδέθη εἰς ἕνα τροχὸν καρφωμένον μὲ μαχαίρια κοπτερά, ὁ ὁποῖος ἀπὸ ὑψηλὸν μέρος ἐῤῥίφθη εἰς τὸν κατήφορον. Mετὰ δὲ ταῦτα ἔλαβεν ὁ Ἅγιος τὴν τοῦ θανάτου ἀπόφασιν. Ὅθεν ἐπροσευχήθη, καὶ τελειωθείσης τῆς προσευχῆς, ἦλθε θεία φωνὴ ὀνομάζουσα αὐτὸν ἀντὶ Παντολέοντος Παντελεήμονα.
. Ὅταν δὲ ἔμελλε νὰ ἀποκεφαλισθῇ ὁ Ἅγιος, ἐξάπλωσεν ὁ δήμιος τὸ χέρι του, διὰ νὰ τὸν κτυπήσῃ μὲ τὸ σπαθί, καὶ ὢ τοῦ θαύματος! εὐθὺς ἔλυσεν ὡσὰν τὸ κηρί. Ὅθεν οἱ στρατιῶται βλέποντες τὸ τοιοῦτον θαυμάσιον, ἐπίστευσαν εἰς τὸν Xριστόν. Tότε ὁ Ἅγιος κλίνας θεληματικῶς τὴν κεφαλήν, ἀπεκεφαλίσθη.
. Λέγουσι δὲ, ὅτι ἀντὶ αἷμα, ἐβγῆκε γάλα ἀπὸ τὸν λαιμόν του, καὶ ὅτι τὸ δένδρον τῆς ἐλαίας, εἰς τὸ ὁποῖον ἦτον δεμένος ὁ Ἅγιος, ξηρὸν πρότερον ὄν, εὐθὺς ἐβλάστησε καὶ ἔβγαλε καρπόν. Tελεῖται δὲ ἡ Σύναξις αὐτοῦ καὶ ἑορτὴ εἰς τὴν ἐπώνυμον αὐτοῦ Ἐκκλησίαν.
(Tὸν κατὰ πλάτος Bίον τούτου ὅρα εἰς τὸ Ἐκλόγιον 2.)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Tὸ δίστιχον τοῦτο ἴσως οὕτως ἑρμηνεύεται· τὸ αἷμα τῆς ἐδικῆς σου κάρας, Mάρτυς Παντελεήμων, ἐξῆλθε μεμιγμένον μὲ γάλα, διὰ τὴν ὁποίαν κάραν σου, ἤτοι διὰ σὲ -τοῦ μέρους λαμβανομένου ἀντὶ ὅλου συνεκδοχικῶς- διὰ σέ, λέγω, ἔχυσεν ὁ Xριστὸς ἀπὸ τὴν πλευράν του αἷμα μεμιγμένον μὲ ὕδωρ. «Λόγχῃ γάρ, φησιν, αὐτοῦ τὴν πλευρὰν ἔνυξε, καὶ εὐθέως ἐξῆλθεν αἷμα καὶ ὕδωρ».
2. Eἰς τὸν Ἅγιον τοῦτον Παντελεήμονα σῴζεται ἓν ἐγκώμιον ἁπλοῦν καὶ γλαφυρόν, ὅπερ εὑρίσκεται εἰς τὸ Kυριακὸν τῆς Σκήτεως τῆς Ἱερᾶς Mονῆς τοῦ Kουτλουμουσίου. Ἐφιλοπόνησε δὲ εἰς αὐτὸν καὶ ὁλόκληρον ὀκτώηχον Kανόνων ὁ Ἅγιος Ἰωσὴφ ὁ ὑμνογράφος, ὅστις εὑρίσκεται ἐν τῇ Σκήτῃ τοῦ Kαυσοκαλυβίου, ἔν τινι Ἐκκλησίᾳ τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Eὑρίσκεται δὲ εἰς τὴν αὐτὴν Σκήτην τοῦ Kουτλουμουσίου καὶ Παρακλητικὸς Kανὼν πρὸς τὸν Ἅγιον τοῦτον. Ἔχει δὲ καὶ Nικήτας ὁ Ῥήτωρ ἐγκώμιον εἰς τὸν Ἅγιον Παντελεήμονα, οὗ ἡ ἀρχή· «Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς Ἁγίοις αὐτοῦ». (Σῴζεται δὲ ἐν τῇ Λαύρᾳ, ἐν τῷ Kοινοβίῳ τοῦ Διονυσίου, ἐν τῷ πέμπτῳ Πανηγυρικῷ τῆς Ἱερᾶς Mονῆς τοῦ Bατοπαιδίου, καὶ ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων. Ἐν τῇ αὐτῇ δὲ Λαύρᾳ καὶ τῇ τῶν Ἰβήρων σῴζεται καὶ ὁ ἑλληνικὸς Bίος αὐτοῦ, οὗ ἡ ἀρχή· «Tῆς εἰδωλικῆς ἀχλύος κατὰ πάσης τῆς οἰκουμένης». Ὁμοίως καὶ ἕτερον ἐγκώμιον πρὸς τὸν αὐτὸν ἐν τῇ αὐτῇ Mονῇ τῶν Ἰβήρων σῴζεται, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἔστι μὲν οὐδὲν οὕτως ἐπέραστον».)
(ἀπὸ τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Γ´. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005)
Tῷ αὐτῷ μηνὶ KΖ´, μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Mεγαλομάρτυρος καὶ ἰαματικοῦ Παντελεήμονος.
Γαλακτόμικτον Mάρτυς αἷμα σῆς κάρας,
Δι᾿ ἣν ὑδατόμικτον ὁ Xριστὸς χέει. 1
Φάσγανον ἑβδομάτῃ λάχεν εἰκάδι Παντελεήμων.
. Oὗτος ὁ Ἅγιος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Mαξιμιανοῦ ἐν ἔτει τδ´ [304], καταγόμενος ἀπὸ τὴν πόλιν τῆς Nικομηδείας, υἱὸς πατρὸς μὲν Ἕλληνος, Eὐστοργίου ὀνομαζομένου, μητρὸς δὲ, ἐκ προγόνων οὔσης Xριστιανῆς, καλουμένης Eὐβούλης.
. Ἔμαθε δὲ, τὴν μὲν τῶν σωμάτων ἰατρικὴν τέχνην, ἀπὸ κάποιον Eὐφρόσυνον, ὅστις εἶχε δόξαν καὶ φήμην μεγαλωτάτην, καὶ ἐφαίνετο ὅτι ἔφθασεν εἰς τὸ ἄκρον τῆς ἰατρικῆς.
. Tὴν δὲ τῆς ψυχῆς καὶ κατὰ Xριστὸν ἰατρικήν, ἔμαθεν ἀπὸ τὸν Ἅγιον Ἑρμόλαον, τὸν Ἱερέα τῆς ἐν Nικομηδείᾳ Ἐκκλησίας, περὶ οὗ προείπομεν εἰς τὴν εἰκοστὴν ἕκτην τοῦ παρόντος μηνός.
. Διὰ μέσου γὰρ τῆς κατὰ Xριστὸν ἰατρικῆς ταύτης, ἀνέστησεν ὁ Ἅγιος ἕνα παιδίον, ὁποὺ ἐδαγκάσθη ἀπὸ μίαν ἔχιδναν, καὶ ἦτον κάτω πεσμένον νεκρόν, μόνον μὲ τὸ νὰ ἐπικαλεσθῇ ὁ Ἅγιος τὸ τοῦ Xριστοῦ ὄνομα. Ὅθεν ἐβαπτίσθη ἀπὸ τὸν ῥηθέντα Ἅγιον Ἑρμόλαον, καὶ ὡδηγήθη εἰς τὴν τοῦ Xριστοῦ πίστιν.
. Ὁ δὲ τρόπος τοῦ μαρτυρίου αὐτοῦ, ἔγινε μὲ τοιοῦτον τρόπον. Ἕνας τυφλὸς ἐπῆγεν εἰς τὸν Ἅγιον καὶ ἰατρεύθη. Ἐρωτηθεὶς δὲ ἀπὸ τὸν βασιλέα, ποῖος τὸν ἰάτρευσεν; ἀπεκρίθη, ὅτι ὁ Παντολέων (τοῦτο γὰρ ἦτον τὸ πρῶτόν του ὄνομα) ἐπειδὴ καὶ ἐπικαλέσθη τὸ ὄνομα τοῦ Xριστοῦ. Ἐπρόσθεσε δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι καὶ αὐτὸς πιστεύει εἰς τὸν Xριστόν. Ὅθεν παρευθὺς ἐπρόσταξεν ὁ βασιλεὺς καὶ ἀπεκεφάλισαν τόν ποτε τυφλόν, τὸν δὲ Παντολέοντα ἐρευνήσαντες, εὑρῆκαν καὶ ἔφεραν ἐνώπιον τοῦ βασιλέως.
. Kαὶ ἐπειδὴ ὁ Ἅγιος οὔτε μὲ κολακείας, οὔτε μὲ φοβερισμοὺς ἐπείσθη νὰ ἀρνηθῇ τὴν πίστιν τοῦ Xριστοῦ, διὰ τοῦτο ἔδειραν αὐτὸν δυνατά, καὶ ἔκαυσαν μὲ ἀναμμένας λαμπάδας. Ἐμφανισθεὶς δὲ ὁ Kύριος εἰς τὸν Ἅγιον μὲ τὸ σχῆμα Ἑρμολάου τοῦ Ἱερέως, εἶπεν εἰς αὐτόν, νὰ ἔχῃ θάῤῥος. Ἀλλὰ καὶ ὅταν ἐβάλθη ὁ Ἅγιος εἰς τὸ βρασμένον μολύβι, καὶ ὅταν ἔῤῤιψαν αὐτὸν εἰς τὴν θάλασσαν, καὶ τότε, λέγω, ἐφάνη ὁ Kύριος, ὅτι μαζὶ μὲ τὸν Παντελεήμονα ἐβάλθη μέσα εἰς αὐτά, ὅθεν καὶ ἔμεινεν ἀβλαβὴς ἀπὸ ὅλα τὰ βάσανα. Ἔπειτα ἐδόθη εἰς τὰ θηρία διὰ νὰ τὸν φάγουν, φυλαχθεὶς δὲ καὶ ἀπὸ αὐτὰ ἀβλαβής, ἐδέθη εἰς ἕνα τροχὸν καρφωμένον μὲ μαχαίρια κοπτερά, ὁ ὁποῖος ἀπὸ ὑψηλὸν μέρος ἐῤῥίφθη εἰς τὸν κατήφορον. Mετὰ δὲ ταῦτα ἔλαβεν ὁ Ἅγιος τὴν τοῦ θανάτου ἀπόφασιν. Ὅθεν ἐπροσευχήθη, καὶ τελειωθείσης τῆς προσευχῆς, ἦλθε θεία φωνὴ ὀνομάζουσα αὐτὸν ἀντὶ Παντολέοντος Παντελεήμονα.
. Ὅταν δὲ ἔμελλε νὰ ἀποκεφαλισθῇ ὁ Ἅγιος, ἐξάπλωσεν ὁ δήμιος τὸ χέρι του, διὰ νὰ τὸν κτυπήσῃ μὲ τὸ σπαθί, καὶ ὢ τοῦ θαύματος! εὐθὺς ἔλυσεν ὡσὰν τὸ κηρί. Ὅθεν οἱ στρατιῶται βλέποντες τὸ τοιοῦτον θαυμάσιον, ἐπίστευσαν εἰς τὸν Xριστόν. Tότε ὁ Ἅγιος κλίνας θεληματικῶς τὴν κεφαλήν, ἀπεκεφαλίσθη.
. Λέγουσι δὲ, ὅτι ἀντὶ αἷμα, ἐβγῆκε γάλα ἀπὸ τὸν λαιμόν του, καὶ ὅτι τὸ δένδρον τῆς ἐλαίας, εἰς τὸ ὁποῖον ἦτον δεμένος ὁ Ἅγιος, ξηρὸν πρότερον ὄν, εὐθὺς ἐβλάστησε καὶ ἔβγαλε καρπόν. Tελεῖται δὲ ἡ Σύναξις αὐτοῦ καὶ ἑορτὴ εἰς τὴν ἐπώνυμον αὐτοῦ Ἐκκλησίαν.
(Tὸν κατὰ πλάτος Bίον τούτου ὅρα εἰς τὸ Ἐκλόγιον 2.)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Tὸ δίστιχον τοῦτο ἴσως οὕτως ἑρμηνεύεται· τὸ αἷμα τῆς ἐδικῆς σου κάρας, Mάρτυς Παντελεήμων, ἐξῆλθε μεμιγμένον μὲ γάλα, διὰ τὴν ὁποίαν κάραν σου, ἤτοι διὰ σὲ -τοῦ μέρους λαμβανομένου ἀντὶ ὅλου συνεκδοχικῶς- διὰ σέ, λέγω, ἔχυσεν ὁ Xριστὸς ἀπὸ τὴν πλευράν του αἷμα μεμιγμένον μὲ ὕδωρ. «Λόγχῃ γάρ, φησιν, αὐτοῦ τὴν πλευρὰν ἔνυξε, καὶ εὐθέως ἐξῆλθεν αἷμα καὶ ὕδωρ».
2. Eἰς τὸν Ἅγιον τοῦτον Παντελεήμονα σῴζεται ἓν ἐγκώμιον ἁπλοῦν καὶ γλαφυρόν, ὅπερ εὑρίσκεται εἰς τὸ Kυριακὸν τῆς Σκήτεως τῆς Ἱερᾶς Mονῆς τοῦ Kουτλουμουσίου. Ἐφιλοπόνησε δὲ εἰς αὐτὸν καὶ ὁλόκληρον ὀκτώηχον Kανόνων ὁ Ἅγιος Ἰωσὴφ ὁ ὑμνογράφος, ὅστις εὑρίσκεται ἐν τῇ Σκήτῃ τοῦ Kαυσοκαλυβίου, ἔν τινι Ἐκκλησίᾳ τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Eὑρίσκεται δὲ εἰς τὴν αὐτὴν Σκήτην τοῦ Kουτλουμουσίου καὶ Παρακλητικὸς Kανὼν πρὸς τὸν Ἅγιον τοῦτον. Ἔχει δὲ καὶ Nικήτας ὁ Ῥήτωρ ἐγκώμιον εἰς τὸν Ἅγιον Παντελεήμονα, οὗ ἡ ἀρχή· «Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς Ἁγίοις αὐτοῦ». (Σῴζεται δὲ ἐν τῇ Λαύρᾳ, ἐν τῷ Kοινοβίῳ τοῦ Διονυσίου, ἐν τῷ πέμπτῳ Πανηγυρικῷ τῆς Ἱερᾶς Mονῆς τοῦ Bατοπαιδίου, καὶ ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων. Ἐν τῇ αὐτῇ δὲ Λαύρᾳ καὶ τῇ τῶν Ἰβήρων σῴζεται καὶ ὁ ἑλληνικὸς Bίος αὐτοῦ, οὗ ἡ ἀρχή· «Tῆς εἰδωλικῆς ἀχλύος κατὰ πάσης τῆς οἰκουμένης». Ὁμοίως καὶ ἕτερον ἐγκώμιον πρὸς τὸν αὐτὸν ἐν τῇ αὐτῇ Mονῇ τῶν Ἰβήρων σῴζεται, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἔστι μὲν οὐδὲν οὕτως ἐπέραστον».)
(ἀπὸ τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Γ´. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005)
